Erişkinlik çağında bir bayanda düzenli adet kanaması birçok organ sisteminin karşılıklı etkileşimiyle meydana gelen doğal bir olaydır. Bu sistemlerdeki herhangi bir aksama adet düzeninde bozulmaya ve adet görememeye sebep olabilmektedir. Düzenli bir adet döneminde adet kanamasını oluşturan mekanizma olarak ilk başta beyinde hipotalamus adı verilen bölgeden salgılanan hormonun etkisiyle ve yine beynin alt bölgesindeki bir salgı bezinden kana iki adet uyarıcı hormon verilmesiyle başlar. Bu hormonlar yumurtalıkları etkileyerek yumurta atılımını sağlarlar ve aynı zamanda kana dişilik hormonu olan östrojen ve progesteron verilmesini sağlar. Eğer gebelik oluşmamışsa sıvı keseciğinden salgılanan hormonun süresinin dolması sonucunda kalınlaşmış olan rahim iç tabakası dökülmeye başlar ve buna adet kanaması yada manstrüasyon denir. Düzenli bir adet kanamasının gerçekleşebilmesi için birbiriyle iletişim halinde olması gereken ve sağlıklı bir şekilde yürümesi gereken organ sistemlerini 4 temel gruba ayırabiliriz:
1. Grupta rahim iç tabakasını dökülebilmesi için açık, düzenli bir genital kanala ihtiyaç vardır.
2. Grupta yumurtlamayla birlikte düzenli bir hormon salımının oluşmasına gerek vardır.
3. Grupta ise bu yumurtalığı etkileyen hormonların düzenli olarak salınması gerekir.
4. Grup ise beynin daha üst bölgesi olup, tüm bu üst bölgelere düzenli bir uyarı vererek yumurtlamayı uyarması gerekmektedir. Adet görememeyi bu temel mekanizmayı oluşturan ana gruplardan herhangi birinde oluşan aksama oluşturabilir. Dolayısıyla sorunun nerede olduğunun detaylıca bulunması ve çözüme gidilmesi gerekir.
Adet görememenin en önemli sebeplerinden birisi de kişinin psikolojik durumu ve konumudur. Özellikle stres durumunda stres hormonları, beynin üst bölgesini etkileyerek yumurtlamayla ilgili hormonları baskılamakta ve yumurtlamayı önlemektedir. Bu durumda ilk önce adet düzensizliği ile başlayıp, sonra adetlerin tamamen kesilmesiyle de kendini gösterebilir. Bunun yanında aynen stres hormonları gibi yemek bozukluklarında görülen durumlarda da hipotalamusu etkileyerek yumurtlamayla ilgili hormonların uyarıcı hormonları salgılaması baskılanır. Bu ciddi durum ciddi sorunlar teşkil ettiği için sıkı kontrol gerektirmektedir. Öncelikle psikiyatrik yaklaşık önemlidir. Gerekli psikolojik sorunlar çözüldükten sonra adet kanaması düzenli hale gelecektir
Adet görememenin sebebi anlaşıldıktan sonra buna yönelik tedavi uygulanması gerekir. Burada psikiyatri, beyin cerrahisi, dahiliye ve endokrin uzmanlarının da yine bulunan sebebi içerecek şekilde disiplinli bir yaklaşım oluşturmaları gerekir. İlk akla gelmesi gereken olası gebeliğin tanısı konulmalı ve gebelik takibine başlanılmalıdır. Gebelik olmaması durumunda ise bulunan sebeplere göre çeşitli tedavilere yönelinir. Eğer durum kromozomal bozukluk kaynaklı ise kromozomal bozukluklarda maalesef yapılabilecek herhangi bir şey yoktur. Çünkü zaten yumurtalık dokusu oluşmadığı için yumurtlama oluşmamakta veya genital sistemler doğumsal olarak oluşmadığı için adet kanaması görülememektedir. Bunun yanında yumurtalıkların rezervinin erken kaybolması durumunda ise yine süreci etkileyecek bir şey yapılamamakla beraber sonrasında getireceği yaşam kalitesiyle ilgili sorunlar açısından uygun menopozel tedaviye hemen başlanılması gerekir.. Hipofiz bezi tümörlerinde ise yaklaşık medikal tedavi olabildiği gibi duruma göre beyin cerrahisiyle birlikte cerrahi tedavi de gerektirebilir.
Comments
Post a Comment