(Salanaceae-fam.)
Bulunduğu Yerler: Gölgelikli ormanlar, ağaçları kesilmiş olan orman sahaları ve çalılıklar arasında ve daha yüksek yerlerde yetişmektedir.
Yapısı: 1 m. kadar uzunluğunda, dış kısmı bozsarı, içi beyaz, dallı, etli köklü, 2 m. kadar yüksek, üst kısmı dallı, sulu, bazen menekşe nüanslı, yeşil saplı çok yıllık otsu bir bitkidir. Yapraklar kısa saplı, koyuyeşil, yumurta biçiminde, sivrice, bütün kenarlı, alt yapraklar almaşık, yukarıdakiler adeta karşılıklı, bunlardan biri daha büyük, alt tarafı hafif kıllı bir bitkidir. Çiçekler kahve menekşe renginde, bireyli veya ikili, yaprak koltuklarında sarkar halde bulunurlar. Çanak 5 bölümlü, taç 5 yapraklı ve 5 erkek organlıdır. Meyve siyah menekşe renginde, parlak ve sulu, mayhoş tattadır.
Kullanılan Kısımlar: Bitkinin yaprak ve kökleri kullanılmaktadır. Yapraklar çiçek açma devresinde (Haziran, Ağustos aylarında) toplanır. Toplama işi birkaç elde yapılır. Önce alt yapraklar, bunlar daha büyüktür. Belli bir zaman sonra yukarıdakiler toplanır. Bu şekilde toplanan yapraklar daha kalitelidirler. Hemen gölgede veya 50°’ye kadar ısılı fırınlarda kurutulur. Kuru yaprakların üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü daha açık renkte, karakteristik kokulu ve acı tattadır. Balya halinde paketlenir. Kökler sonbahar, meyvelerin olgunlaşmasından sonra (Eylül ayında) 2 ile 5 yaş arasındaki bitkilerin kökleri çıkarılır. Yıkandıktan ve temizlendikten sonra kalın kökler yarılır ve gölgede veya 50°’ye kadar ısıtılan fırınlarda kurutulur. Kuru köklerin dışı sarımtrakboz, içi beyaz renktedir. Tadı önce tatlımsı, sonradan acımsı ve az baygınlık veren kokusu vardır. Kenevir veya kağıt torbalarda paketlenir. Gölgede ve kuru, hava alan binalarda muhafaza edilir. Yaprak ve köklerde rutubet payı % 13’dür.
Kimyevi İçeriği: Bitkinin bütün organları aşağıdaki alkaloidleri atropin, hiossiamin, l-skopolamin, apoatropin, boledonin, azotmetil, pirolin, azotmetil-pirolidin, piridin, tetrametildiaminbutin, metileskuletin glikozidi, vitamin C (yapraklarda) ve kuskgirin (köklerde), skopoletin, tanenler pektinler, nişasta, sakız, fitosterin, fermentler vs. içerir,
Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Güzel avratotu alkaloidleri spazmolitik etkidedir, salgı bezlerinde ifrazatı tahrik eder. Nabız atışlarını süratlendirir; atropin ve hiossiamin merkezi sinir sistemi üzerinde uyarıcı, skopolamin de rahatlaştırıcı etki yaparlar.
Bitki sindirim sistemi hastalıklarında (mide ülseri, gastrit, bağırsak sancıları, aşırı ekşime), solunum organları hastalıklarında (bronşlu nefes darlığı, bronşit), idrar ve cinsiyet organlarında (sancı nöbetleri) yani böbreklerde taş hastalığı, idrar yolları spazmda klasik ilaçtır, safra kesesi iltihabı ve safra taşı hastalığı; bundan başka boğmaca, spastik kabız, sara, kolera, aşırı terleme, nevralji, uykusuzluk, “tavuk karası", kadınlarda kritik yaş devresi vesaire için kullanılır.
Güzel avrat kökleri halk hekimliğinde uykusuzluk, inme (nüzül)ler alta kaçırma ve terlemeler, histeri, deniz hastalığı, göz pratiğinde vs.'de kullanılır. Un halinde öğütülen kökler irinli ve yanık yaralar üzerine eklenmektedir.. Güzel avrat otu yaprakları tatula yaprakları ile birlikte sigara halinde, nefes darlığı hastaları tarafından içilir, mantar ve morfinden zehirlenenlere karşı panzehir olarak kullanılır.
Güzel avrat otu kökleri ile parkinsonizm (uyku hastalığı) hastalığını tedavi eden Bulgar halk hekimi ivan Raev'ın tavsiyesine uyularak, dünya herbalistliğinde de kullanılmaktadır ve şu şekilde tatbik edilmektedir: 30 gr. güzel avratotu kökü, 600 gr. beyaz alkol ve 1 kahve fincanı hayvani kömür, hep birlikte 10 dakika kaynatılır, süzülür, günde 3 defa yemeklerden evvel birer tatlı kaşığı, muntazaman 3 gün alınır. Bundan sonraki günlerde doz 4 tatlı kaşığına kadar çıkarılır, şarabın alınmasından 3 saat sonra az miktarda rendelenmiş hindistan cevizi alınır ve azak eğeri (kokulu saz) (Acorus Calamus I.) kökleri çiğnenir. Yukarıdaki tedavi usulünü ivan Raev şöyle anlatmıştır: No 1 (güzel avratotu kökü); No 2 (hayvani kömür); No 3 hap (una karıştırılmış hindistan cevizi) No 4 (kök) kokulu saz kökü. Parkisonizm hastalığının tedavisi hakkında Ivan Rayevin tatbik ettiği tedavi usulü “bulgar tedavisi" namıyla dünya tıp ilmine geçmiştir.
DİKKAT: BU BİTKİ ZEHİRLİDİR! DOKTOR KONTROLÜ ALTINDA ALINMALIDIR!
Kaynak:Hekimzade.com
Comments
Post a Comment