Oliver Cromwell 17. yüzyılda gerçekleşen İngiliz iç savaşı esnasında parlamento yanlısı güçleri yöneterek kral taraftarlarına karşı büyük bir zafer kazanan bunun yanısıra İngiltere'de demokratik bir hükümetin kurulması ile sonuçlanan işlere imza atan komutandır. Bu icraatları sayesinde kendisine Lord Protector ünvanı verilmiştir
Zeki ve yenilik taraftarı bir asker olan Cromwell İngiltere ordusunu profesyonel bir güce dönüştürerek alışılmadık şekilde merhamet ve acımasızlık karışımı bir tutum sergilemiştir.
Cromwell bir çiftçinin oğlu olarak 25 NİSAN 1599 de dünyaya geldi. Protestan olan Cromwell, siyasi amaçlarını dini düşüncelerin önünde tutmuştur. Roma Kilisesi'nin etkilerini silmek için mücadele vermiştir
Parlamentoya girerek bir yıl kadar kalmış, ancak kral parlamentoyu feshedince tekrar evine dönmüştür. 1642 yılında kral I.Charles ve yandaşları ile parlamento destekçileri arasında çıkan iç savaş ile birlikte orduya katılmıştır. 43 yaşında komutanlık deneyimini yapan Cromwell gayet başarılı davranışlar sergilemiştir. en etkı bırakan sözcüğü 'disiplin' olmuştur. Ordu içerisinde küfür etmeyi ve diğer iman karşıtı davranışları uğursuz saymıştır.
Cromwell, askerlerini en modern silah ve zırhlarla donatmıştır, mümkün olan en iyi atlara binmelerini sağlamıştır. Aynı zamanda askerlerin maaşlarının aksatılmamasına da özel bir önem vermiştir. Bunlarla birlikte ordu içerisindeki disiplini sağlamasıyla birlikte kral yanlısı olanlara karşı büyük zaferler elde etmiş, dönemin dörtnala saldıran tipik süvarilerinin aksine yavaş ama akılcı giden strateji uygulamıştır. Cromwell askeri taktikleri sayesinde başarıya ulaşmıştır.
Yaptığı bu değişiklikler, disiplin ve organizasyon çekirdeğinin askerlere telkin edilmesi de tarihteki ilk profesyonel İngiliz ordusunun oluşmasını sağladı ve kırmızı sembolü olan üniformalarının başlangıcını yapan oldu.
1645 yılında kral yanlısı kesimi bozguna uğratan Cromwell, yeni model ordusu ilk savaşını kazanmış ancak 1648 yılında ikinci iç savaş patlak vermiştir. Ardından Gallerdeki ayaklanmayı bastırmıştır. 1649 yılında Cromwell kral Charles'i yakalayan ve idam eden parlamento güçleri ile de birlikteydi.
İdamın üzerinden tüm ordunun komutasını ele alan Cromwell daha sonra adadaki diğer ayaklanmaları bastırmak için harekete geçmiştir. İrlanda ve İskoçya' da başarılar kazanıp adayı hükümet düzenine kavuşturdu. Bütün İngiliz adaları tek bir yönetim altında birleşti.
Bu başarısının ardından kendisine krallık teklif edilsede Cromwell bunu elinin tersiyle itti. Ancak kendisine koruyucu lord anlamına gelen lord protector ünvanını kullanmakta sakınca görmemiştir. Protestanların özgürce ibadet etmelerine izin vermiş, İngiltere'nin 300 yıldır ülkeyi girmelerini yasakladığı yahudilerin de geri dönüş yapmalarına izin vermiştir.
Lord Protector, 1658 yılında 59 yaşında Londra' da sıtmadan öldü. Hükümdarlığı sadece beş yıl sürmüştür. Yerine oğlu Richard geçti, ancak iktidarı elinde tutmakta başarısız olunca, Cromwell'in asılmasında rol oynadığı kralın oğlu II.Charles 1660 yılında iktidarı eline geçirdi. Artık intikam zamanıydı.
Cromwell'in vücudu 1661 yılında mezarından çıkarıldı hain ilan edilen cansız bedeni darağacında asıldı.
Cromwell İngiliz tarihi açısından çelişkilerle dolu bir figür olarak kalmıştır. Kimi tarihçilere göre kral katili bir diktatör, kimi tarihçilere göre ise özgürlükler için çarpışan bir kahramandır. BBC'nin yaptırdığı ankete göre en itibarlı 10 İngilizler listesinde Churchill'in ardından üçüncü sıraya girmiştir. Ancak buna karşın İrlandalı Katoliklere soykırım uyguladığı iddiası hala gündemini korumaktadır. Kimilerine göre ise İngiltere'nin ilk ve tek diktatörü idi.
Cromwell 42 yaşına kadar hiçbir askeri deneyimi olmamasına rağmen kısa zamanda başkomutanlığa yükselmiştir. Mezarından çıkarıldıktan sonra asılan Cromwell'in kopan kafası yüzyıllar sonra 1960 yılında mezun olduğu Cambridge üniversitesinde gizli bir alana defnedilmiştir. Ölümünün üzerinden neredeyse 400 yıl geçmesine rağmen kahraman mı yoksa acımasız bir diktatör müydü şeklindeki tartışmalar hala devam ediyor. Hakkında 4 bine yakın kitap yazılmıştır.
Comments
Post a Comment