Nepotizm Nedir?

Nepotizm, özellikle iş yaşamında akrabalara yönelik uygulanan kayırmaları ifade eden bir terimdir. Terimin kökeni, Katolik papalar tarafından yeğenlerini kilise içerisinde kardinallik gibi önemli pozisyonlara getirmelerine dayanır ve Latince yeğen anlamına gelen “Nepos” sözcüğünden gelir. Günümüzde ise özellikle iş yaşamında, bazı kişilerin sırf birilerinin akrabası olmasından dolayı işe alınması veya terfilerde önceliğe sahip olması nepotizm olarak nitelendirilir. Bu durum, hem haksızlıklara yol açmakta hem de işyerinde çalışan diğer kişilerin motivasyonlarında yüksek oranda düşüşe sebebiyet vermektedir. Nepotizm uygulandığı takdirde, işe alımlarda ve terfilerde, objektif kriterler yerine sadece akrabalık ilişkileri dikkate alınmaktadır. Bu durum, layık olma veya yeterliliğe göre alım ve terfi yapılmasının önüne geçmekte ve son safhada işletmelere de ciddi zarar vermektedir. Zira işin ehli olmadığı halde, sadece akrabalık bağı sebebiyle işe alınan veya terfi ettirilen kişiler, kendilerine verilen görevleri yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmadıkları için başaramamaktadırlar.

Nepotizm dünya genelinde görülmekte olan bir uygulamadır. Ancak özellikle Asya ve Afrika ülkelerinde kültürel alışkanlıklar ve akrabalığın önemli olması sebebiyle, nepotizm uygulamaları insanlar tarafından kötü olarak görülmemektedir. İngiltere’de ise, doğrudan nepotizm olarak yorumlanmasa bile, sosyal olarak elit ailelerden gelen kişilere yönelik kayırmalar oldukça yaygındır. Dünya genelinde örneklere bakıldığında, 2009 yılında Fransa devlet başkanı Sarkozy’nin oğlunun gerekli nitelikleri sağlamamasına rağmen devlet kurumu olan EPAD’a yönetici olarak atanması göze çarpan nepotizm örneklerinden sadece birisidir. Nepotizme ilişkin günümüze en yakın verilebilecek örnek ise, A.B.D. başkanı seçilen Donald Trump’un damadı Jared Kushner’ı kendisine danışman olarak ataması verilebilir.

Nepotizm bazı durumlarda kaçınılmaz da olabilmektedir. Örneğin küçük bir yerleşim biriminde kurulan büyük bir fabrikada, birbiriyle akraba olan kişilerin işe alınması bazen kaçınılmaz olmaktadır. Nepotizm uygulayıp başarılı olan işletmeler de mevcuttur. Ancak bu işletmelerde göze çarpan ortak özellik, görevlendirme yapılacak pozisyona uygun niteliklere sahip bir “akrabayı” işe almak veya terfi ettirmektir. Dolayısıyla körü körüne yapılacak her türlü nepotizm sonuç itibariyle işletmeye zarar verecektir. Ayrıca nepotizm karşıtı çok sıkı politikalar izlenmesi de özellikle kadın çalışanlara zarar verebilmektedir. İş yerinde başka bir iş arkadaşıyla tanışıp evlenen kadınlar, işletmenin uyguladığı sıkı nepotizm karşıtı politikalar sebebiyle, evlendikten sonra eşleriyle aynı iş yerinde çalışmaları yasak olduğu için, işi bırakmak durumunda kalabilmektedirler.

Sonuç olarak nepotizm işletmelere sonuç odaklı zarar verebilecek bir uygulamadır. Ancak işletmelerin kesinlikle nepotizme karşı olan politikalar yerine, eğer verilecek görevin gerektirdiği niteliklere sahip ise işletmenin mevcut çalışanlarının akrabalarını da işe alabilecek politikalar uygulamaları daha doğru bir adım olacaktır. Böylece nitelikli iş gücü de sırf iş yerinde çalışan birilerinin akrabası olduğu için değerlendirme dışı bırakılmayacaktır. Nepotizm gibi anti-nepotizm de ayrımcı bir politikadır. Önemli olan, işe yerleştirme ve terfilerde objektif kriterlerin dikkate alınarak görevlendirme yapılmasıdır.

Kaynakça:
tr.wikipedia.org/wiki/Nepotizm
en.wikipedia.org/wiki/Nepotism
forbes.com/2009/06/19/ceo-executive-hiring-ceonewtork-leadership-nepotism.html